احیای صنعت پرورش اسب با رویکرد ورزش و اقتصاد

اسب از دیر باز در زندگی انسان ها جایگاه ها مهمی داشته و انسان در اعصار گذشته از اسب برای سواری و بار کشی استفاده می‌کرد. با توسعه علم و دانش و فرهنگ بشری جنبه های مختلفی از روحیات و کارکردهای این حیوان نجیب آشکار شد و امروزه از اسب کمتر برای سواری و بار کشی استفاده می‌شود و استفاده از آن زوایای مختلفی از جمله ورزش، سرگرمی و اقتصاد پیدا کرده است. در کشور ما نیز که خاستگاه برخی از نژاد های اصیل اسب در دنیا است، اسب دارای جایگاه رفیعی بوده و هست. حضور اسب در فرهنگ و تاریخ کهن ایران در جلوه های گوناگونی متجلی است، آنگونه که در بیشتر کتیبه ها، سنگ نبشته ها و الواح سیمین و زرین دوره هخامنشی نیز گواه اهمیت و توجه خاص به این حیوان زیبای اساطیری است و در کتیبه های گلی دوره داریوش نیز نام اسب های عالی کشور ایران ذکر شده است. اسب همچنین در فرهنگ اسلامی مقام و جایگاه ویژه ای دارد، چندان که خداوند در قرآن کریم به این حیوان اهلی سوگند یاد می‌کند و می‌فرماید: « سوگند به اسب هایی که در تاختن نفسشان به شماره می‌افتد و سوگند به اسب هایی که هنگام شتاب از برخورد سم هایشان با سنگ ها آتش می‌افروزند»( سوره عادیات). در دین مبین اسلام نیز به ورزش اسب سواری و آموزش آن به فرزندان تاکید شده است. این توجه و اهمیت به اسب، به دامنه موسیقی اقوام مختلف ایرانی نیز نفوذ کرده است و از آنجا که اسب و سوارکاری در زندگی و فرهنگ مردمان نواحی مختلف ایران اهمیت و کارکرد ویژه داشته و این حیوان همواره در جنگ ها و سور و سوگ ها بهترین همراه و همدم مردمان بوده است، بخشی از مقام های مهم در موسیقی برخی از اقوام ایرانی به جلوه های حضور و نقش زیباشناسانه اسب اختصاص یافته است.

استفاده از اسب در ورزش قهرمانی و تفریح، صنعت، نیروهای مسلح، گردشگری و حتی درمان برخی بیماریهای روحی بخشی از استفاده از این حیوان در جامعه صنعتی امروز است. مطالعات صورت‌گرفته در این خصوص بیانگر این مسئله هستند که هرچه درآمد سرانه کشوری بالاتر می‌رود، تقاضای به کار گیری از اسب نیز در آن کشور افزایش می‌یابد. در نتیجه، مصرف جهانی نیز تحت‌ تاثیر میزان علاقه افراد به اسب قرار می‌گیرد. به عنوان مثال وجود 500 هزار اسب و 9 هزار پرورش‌دهنده در کنار 50 هزار کسب‌وکار مرتبط با اسب در کشور اسپانیا نشان‌دهنده اهمیت بخش اسب در این کشور اروپایی است. از برآیند گفتار فوق چنین بر می‌آید که اسب در سه مقوله ورزش و تفریح، اقتصاد و اشتغال نقشی اساسی و قابل توجه دارد و اگر به مقوله پرورش و تربیت اسب به صورت جدی و غیر نمایشی نگاه شود، علاوه بر پر کردن اوقات فراغت، باعث بالا رفتن درآمد سرانه کشور و به تبع آن نیز ایجاد اشتغال در زمینه های تولید و پرورش اسب، مسابقات، گردشگری، فروش لوازم و ابزار مربوط به نگهداری و تغذیه اسب و ... تنها بخش کوچکی از چرخه اقتصاد حول محور اسب است.

اما با وجود توسعه صنعت پرورش اسب در برخی کشورهای پیشرفته جهان، به عنوان صنعتی درآمدزا، ارزآور و اشتغال‌زا در کشور ما با وجود برخورداری از نژادهای مطرح و برتری در سطح بین‌الملل همچون ترکمن، کرد و اسبچه خزری (کاسپین)، هنوز توجه چندانی به آن نشده و پرورش آن به صورت سنتی و نیمه‌صنعتی انجام می‌شود. در صورتی که نژادهای مختلف اسب در ایران و برگزاری رویداهای مختلف در بسیاری از استان ها با برنامه ریزی و زیرساخت مناسب، در ارتقاء صنعت گردشگری ایران، می‌تواند بسیار اثربخش باشد.

البته در سال‌های اخیر دولت به این بخش و ضرورت توسعه آن، توجه بیشتری نشان داده است و هم اکنون مسئولان سازمان جهاد کشاورزی، وزات ورزش و سایر ادارات مرتبط درصدد توسعه و حمایت جدی از این بخش هستند که امید است با حمایت های جدی این صنعت توسعه جدی پیدا کند.

برگزاری جشنواره های اسب اصیل ترکمن در بجنورد و علی آباد کتول یکی از اقدامات مثبت دولت در حوزه پرورش اسب است که امید است با نگاه ویژه به مقوله صنعت اسب، علاوه بر توسعه فرهنگ اسب سواری و سوار کاری، زمینه ایجاد اشتغال و گشایش اقتصادی از قِبل صادرات این حیوان با ارزش فراهم شود.