به قلم سید عبدالله سید کتولی مدیر آموزش و پرورش علی آباد کتول / شیوه های آموزشی امام حسین(ع)در تربیت اخلاقی

آگاهی و شناخت از سیره و منش بزرگان دین و به کارگیری این اصول در زندگی روزمره، در پیشبرد اهداف آرمانی دین نقشی اساسی و حیاتی دارند. بدون شک شناخت روش‌های مطلوب تربیتی متولیان الهی هدایت جامعه، به مثابه آگاهی از توانمندی‌های بالقوه و استعدادهای درونی اعضای جامعه هدف است که دارای ارزش های تربیتی بیشماری است.

در حقیقت بهترین و کلیدی‌ترین شیوه‌های تربیتی را می‌توان در رفتار و کلام شایسته حضرات پیشوایان معصوم(ع) پی‌جویی کرد؛ زیرا آنان به عنوان بالاترین و برترین مربیان تربیتی بشر به حساب می‌آیند و مکتب تربیتی آنان در مقایسه با مکاتب تربیتی عالم و علوم روز دنیا، از ویژگی ها و رجحان خاصی برخوردار است.

اعتقاد به گفته ها و داشتن روش درست تربیت، موجب می‌شود مربی بتواند انسان‌هایی را تربیت کند که به نحو روشمند از تاریکی گمراهی خارج شوند، در پرتو نور هدایت قرار گیرند، سبک زندگی آنان چنان شود که قدرت نظارت بر خود و توان بازنگری در اعمال خویش را تحصیل کنند و حداکثر کارایی را برای تغییر شرایط محیطی خویش به منظور استفاده بهینه از توانمندی‌های فطری و امکانات محیطی بهدست آورند.

در بین راهبرد تربیتی پیشوایان معصوم، نگرش و سیره حضرت سیدالشهدا، در تربیت و گسترش آموزه های اخلاقی، دارای ویژگی ها و مختصات قابل اهمیتی است که با گذشت سال ها از آن دوران، هنوز تازگی و لطافت آن کاسته نشده است.

یکی از عناصر این راهبرد تربیت، شناخت ذات و حقیقت دنیا است. عنصری که تصمیم گیری ها و رفتارهای انسان و جهت‌گیری او در همه ابعاد زندگی را محوریت می‌بخشد و حضرت بسیاری از مشکلات جامعه را ناشی از نشناختن حقیقت دنیا و وابستگی شدید به دنیا نشأت گرفته می‌داند.

از دیگر خصلت های سید الشهدا در آموزش یک سیره اخلاقی، به کارگیری خلاقیت و نشاندن زیبایی و لطافت در بیان است. این دست گفتار مطلب را در ذهن شنونده خاطره می‌سازد و در تربیت اخلاقی او نقش سازنده‌ و ماندگاری خواهد داشت.

ایجاد خودباوری و عزت نفس از دیگر خصلت های حضرت در مواجهه با افراد بود و ایشان هر طبقه و سنی را به روشی خاص به سمت خودباوری و احساس عزت هدایت می‌کرد و زمینه افزایش اعتماد به نفس را در آنها فراهم می‌کرد که احترام به کودکان و تمجید از آنها در برابر والدین، یکی از این موارد است.

تشویق و تحسین امیدآفرین از جمله موارد دیگری هستند که امام سوم شیعیان در در رفتار و سلوک آموزشی به آن اعتقاد راسخ داشتند و نمونه آن را در مواجهه حضرت با حر بن یزید ریاحی که اولین فرمانده لشکر ابن‌زیاد شنیده ایم. زمانی که حر از کار خود پشیمان شد و به سمت حضرت آمد؛ حضرت به گرمی از او استقبال کرد و هرگز گذشته‌اش را به رخش نکشید و تنها بابت این شجاعت از او تمجید کرد و حتی بعد از شهادت نیز نام حر را برازنده او دانست.

نگرش و شیوه های عملی حضرت در تربیت اخلاقی پیروان فراوانند ولی در مجموع می‌توانخودسازی پیش از آموزش، موقعیت سنجی، رعایت شان و جایگاه افراد، فرهنگ‌سازی با بیان آثار عمل،  تجلیل از مقام‌ معلم‌، تبیین عملی معارف، غنیمت دانستن فرصت ها و به کار گیری نکات ظریف در آموزش، در نظر داشتن رضایت خداوند و خدا را بر همه اعمال ناظر دانستن و ... را از دیگر مخصات شیوه های تربیتی سرور و سالار شهیدان عنوان کرد.

دقت در کاربست موارد فوق الذکر از سوی حضرت و به تبع آن از سوی مریدان حضرت باعث شد تا سیره عملی آن امام همام به عنوان یک سیره علمی و تربیتی در بستر زمان توسعه یابد و علوم گوناگونی از آن دامنه گیرد؛ چرا که حضرت در این امر مقدّس، علاوه بر اهداف تربیتی، اهداف آموزشی را نیز در نظر داشتند و با گذشت سال ها از شهادت حضرت این سیره، الگوی مناسبی برای بالا بردن سطح تربیت دینی و دانش جامعه کنونی محسوب می‌شود و از سوی عالمان دین روایت می‌شود.