ورزش‌های سنتی و باز یهای بومی محلی در خدمت فرهنگ و تندرستی / فرید اصغری رئیس هیات وزش روستایی و بازی های بومی – محلی استان گلستان

بازی های بومی و محلی و ورزش های سنتی در هر کشوری، شناسنامه فرهنگی و هویت ورزشی آن سرزمین محسوب می‌شوند.

این بازی ها که در آلبوم فرهنگی هر کشور بخشی از میراث فرهنگی و فولکلوریک ماندگار قلمداد می‌شوند، به واسطه نشاط و شادابی و پیوستگی عمیق با زندگی و معیشت مردم در ادوار گذشته از اهمیت خاصی برخوردار هستند و توسعه آن‌ها می‌تواند به حفظ و ارتقای لایه های مختلف هویت فرهنگی کمک کند.

احیاء و باز تعریف این بازی ها و ورزش ها در عصر آهن و تکنولوژی که بی تحرکی و افسردگی، به یکی از معضلات اساسی جوامع آن تبدیل شده است، بسیار مهم و حیاتی است.

در کشور ما نیز چند سالی است برنامه ریزی در این مسیر آغاز شده و بر همین اساس فدراسیون‌ ورزش روستایی، عشایری و بازی های بومی محلی جمهوری اسلامی ایران،به عنوان بالاترین مرجع ذی¬صلاح عهده¬ دار حمایت و کمک به توسعه رشته ¬های ورزشی در مناطق روستایی، عشایری و همچنین احیاء و ترویج بازی های بومی محلی در کشور راه اندازی شد.

این فدراسیون که از سوی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک به رسمیت شناخته شده است برمبنای قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران با رعایت موازین اسلامی در صدد توسعه و احیای فرهنگ غنی بازی ها و ورزش های سنتی ادوار گذشته است. کارشناسان توسعه ورزش‌های بومی و محلی در جامعه را بسیار با اهمیت خوانده و اعتقاد دارند این ورزش ها می‌توانند نقش مهمی در تحول فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی ایفا کنند.

حفظ و ارتقای فرهنگ و سنت‌ها، تقویت همبستگی اجتماعی، توسعه و ترویج سلامت جسمی و روحی، پیشگیری از کم تحرکی و ایجاد نشاط در عصر زندگی ماشینی و در نهایت رسیدن به توسعه اقتصادی پایدار از مزایای توسعه این دست بازی ها و ورزش ها در جامعه محسوب می‌شوند.

ارزانی تجهیزات و عدم پیچیدگی در اجرا، همخوانی با فرهنگ مردم، قابلیت اجرا در فصول مختلف، قابلیت اجرا مکان های مختلف روباز و سرپوشیده، تنوع بازی ها، کم خطر بودن حرکات در این ورزش ها، ایجاد تحرک و گروهی بودن از جمله مزایای این فعالیت ها محسوب می‌شوند.

از آنجا که توسعه ورزش‌های بومی و محلی می‌تواند به حفظ فرهنگ و سنت‌های یک جامعه و همچنین ارتقاء سلامت جسمانی و روحی افراد کمک کند، تلاش در جهت توسعه و احیای این رویکرد با همکاری نهادها و سازمان ها بسیار ضروری می‌نماید.

برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای آشنا کردن افراد با ورزش‌های بومی و محلی و تهیه و انتشار محتوای آموزشی مانند کتاب، ویدئو و مقالات در مورد این ورزش‌ها، برگزاری مسابقات جشنواره‌های فرهنگی با محوریت بازی های بومی – محلی و ورزش‌های بومی، جانمایی ورزش‌های بومی به برنامه‌های آموزشی و درسی مدارس و دانشگاه‌ها و تشویق دانش‌آموزان و دانشجویان، تأمین بودجه و منابع مالی توسط نهادهای دولتی و محلی برای تجهیز زمین‌های ورزشی و خرید تجهیزات لازم، سرمایه گذاری و ارائه تسهیلات برای افرادی که در توسعه و گسترش این ورزش‌ها مشارکت می‌کنند و در نهایت استفاده از رسانه‌ها برای معرفی ورزش‌های بومی و پخش مسابقات و رویدادهای مرتبط از جمله راهکارها و برنامه هایی هستند که می‌توانند در توسعه پایدار و احیای ورزش ها و بازی های سنتی موثر باشند.

با این وجود بازی های بومی و محلی که قدمتی به اندازه تاریخ سرزمین مان دارند، اکنون در کشاکش زندگی های امروزی و پیشرفت علم و تکنولو‍ژی رو به فراموشی هستند و بعضی از آنها رسماً به خاطره ها پیوسته اند.

به ویژه بعد از فراگیر شدن گوشی های هوشمند، آپارتمان نشینی، ماشینی شدن زندگی ها و کم تحرکی افراد جامعه، عملاً باز ی های بومی – محلی در محاق رفته و کسی فرصت، دل و دماغ و حوصله برای انجام ورزش و بازی حرکتی ندارد.

اما به خاطر داشته باشیم به اعتبار کارکرد چند گانه ورزش ها و باز یهای بومی – محلی از منظر فرهنگی، سلامتی، اجتماعی و اقتصادی ضرورت دارد تا نگاه های تک بعدی از این مقوله کنار رود و چتر جامع و فراگیر حمایتی بر سر برنامه های متنوع و جذاب این حوزه سایه افکند.