بحران آب و رویکرد هیدروپولیتیک ! وحید حاج سعیدی

از وزیر محترم نیرو، عزیزان شرکت آبفا و شرکت مدیریت منابع آب ایران و مدیر عامل تولیدی مفخم «سردوش سوبان» پنهان نیست، از شما عزیزان جان چه پنهان تا چند سال قبل اگر کسی راجع به بحران آب و کمبود آن صحبت می‌کرد خلق الله یک دست کنار به مشاعرش شک می‌کردند و تا جایی که می‌توانستند طرف را دست می‌انداختند و مسخره می‌کردند.

فرهنگستان زبان و ادب پارسی هم تا همین الان 38 ضرب المثل فارسی در خصوص آب به ثبت رسانده است که نشان از کثرت آب و آبادانی در مملکت است. ولی الان باید بپذیریم که اوضاع آب وخیم است و از حالت کشمشی خارج شده و به سمت بحران میل پیدا کرده است. هر چند عده ای هم بر اساس منابع تلگرامی معتقدند از خشکسالی عبور کرده و وارد ترسالی شده ایم و خطری ما را تهدید نمی‌کند، ولی خودمان نیک می‌دانیم این داستان اصلاً هم شوخی بردار نیست و به قول ماسکی در کارتون معاون کلانتر (Deputy Dawg) کم آبی همۀ ساکنان کره زمین را بدون در نظر گرفتن ملاحظات راهبردی تهدید کرده است و شهرام و بهرام ندارد!

یعنی اگر در مورد انرژی و کمبود آن، عالم و آدم جمع شوند و بگویند بحران انرژی داریم ما یکی در کَتمان نمی‌رود و قبول نمی‌کنیم چرا که از قدیم و ندیم گفته اند «انرژی از بین نمی‌رود؛ بلکه از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود.» گاهی اوقات ممکن است به صورت انرژی حرکتی، جنبشی، شیمیایی و الکتریکی ظاهر شود و گاهی اوقات هم ممکن است به صورت خودنویس و ساعت لاکچری از جیب بابک زنجانی و محمود خاوری سر در بیاورد! خلاصه از بین نمی‌رود.

اما داستان در مورد بحران کاملاً آب جدی است و مو لای درز فرضیه علمی آن نمی‌رود و  همه متفق القول بر این باوریم که« آب رفته به جوی باز نمی‌گردد!»

البته با وجود جدی بودن این بحران مسئولین بیشتر تمایل دارند این مناقشه را بدون صرف هزینه حل و فصل کنند و نیازی به مایه گذاشتن از بودجه مملکت در جهت فرهنگ سازی، تولید انبوه شیر های هوشمند، ساخت برنامه های آموزشی، جلوگیری از کشت محصولات آب بر، و حتی برگزاری همایش و نمایش و ساخت شخصیت آبکی و کارتونی «بابا آبی»... در جهت باز گرداندن آب رفته به جوی نمی‌بینند. یعنی دوست دارند مردم خودجوش عمل کنند و بحران آب را هم خود مردم مثل سایر بحران های طبیعی و غیر طبیعی که به آن عادت کرده اند مدیریت کنند. در واقع دولتمردان منتظرند خلق الله یک روز صبح که از خواب بیدار می‌شوند «یک آن» یا «یهویی» به خودشان بیایند و یکصدا همه با هم زمزمه کنند« شیلنگت را زمین بگذار» و از فردای آن روز، ماشین شان را با یک آفتابه آب بشویند؛ آب را مایه حیات بدانند نه جاروی حیاط؛ از آب خاکستری یا همان آب روشویی غنی شده با آب دهان و خمیردندان، برای آبیاری درختان و گل های باغچه استفاده کنند؛ با قرار دادن سه چهار تا آجر گری در سیفون مستراح، حجم آب مخزن سیفون را تا اندازه یک بطری آب معدنی کاهش دهند و اگر سیفون نتوانست وظیفه اش را به درستی انجام دهد، با دستکاری در سیستم تایمینگ درونی شان، تعداد بیرون روی شان را کاهش دهند؛ کشاورزان نیز به جای کشت برنج و هندوانه و خربزه و سیب زمینی، فقط زعفران،کلزا،کنجد و گیاهان دارویی و محصولات کم آب بر بکارند و کمبود مایحتاج و مواد خوراکی، با چهار تا امضای طلایی و واردات از کشورهای خارج جبران شود!

و از مهم تر اینکه انتظار دارند خلق الله کمتر ورجه وورجه (تغییر یافته فراجه و فروجه) کنند و کمتر حمام بروند و در صورت اضطرار از دستمال مرطوب، اسپری ضد تعریق، دئودورانت و بادی اسپلش سورملینا استفاده کنند. البته تا هوا گرم است می‌شود روی ظرفیت رودخانه های اطراف تهران مثل رودخانه ولنجک، کن، دربند، گلاب دره، درکه، دارآباد و رودخانه سرخه حصار هم حساب کرد! بالاخره هم فال است هم تماشا و هم چرخ گردشگری و کافه گردی و یخ در بهشت و ... می‌چرخد؛

با تدابیر اتخاذ شده فوق دیگر نگرانی بابت هدر روی 390 لیتر آب در ثانیه ناشی از فرسودگی شبکه های آبرسانی و هدر رفت سی درصد آب کشور و بحران خشکسالی معنا نخواهد داشت. نیازی هم نیست برای چند بشکه آب زمین را تا خرتناق بکاویم. تازه از محل صرفه جویی های صورت گرفته و مازاد آب، می‌توانیم دریاچه ارومیه، زاینده رود و سایر رودخانه ها، باتلاق ها، تالاب ها، چشمه ها و برکه های خشک شده نیز احیا کنیم. 

حتی می‌توانیم کارخانجات جدید فولاد را که نیاز به مصرف بالای آب دارند، در استان های کویری راه اندازی کنیم بدون اینکه کسی به وزیر نیرو گیر بدهد!  در واقع « با این همه معانی و این سبک و انسجام. ..  چشم حسود کورکه جز عیب ننگرد!» 

در ضمن توصیه می‌شود بعد از گسترش این رویکرد، دوستان ژئوپولیتیسین ( تلفظ این کلمه چقدر سخته)  نگرانی بابت کمبود یا بحران آب را فراموش کنند و دور رویکرد «هیدروپولیتیک» یا همان «مطالعه ی اثر تصمیم گیری های مربوط به استفاده از آب در شکل گیری های سیاسی در روابط میان دولت ها یا روابط میان دولت ها و مردم یک کشور» را قلم بکشند و حتی می‌توانند در عوض نگرانی بابت کمبود آب، به مقوله صادرات آب شیرین به سایر کشورها هم فکر کنند! سقف آرزوهایتان آسمان...