به قلم محمد میرعرب دکترای مدیریت/ توسعه شهرهای کوچک با مشارکت های مردمی

چالش توسعه شهر های کوچک در سال های اخیر به یکی از معضلات این حوزه تبدیل شده است. در حال حاضر میانگین امتیاز مولفه های پایداری اجتماعی-اقتصادی در شهرهای کوچک و کمتر توسعه یافته بسیار کم است و این ناپایداری موجب کاهش ثبات اقتصادی و کیفیت زندگی افراد می‌شود.

در حقیقت وابستگی پایدارسازی ابعاد اجتماعی-اقتصادی زندگی در شهرهای کوچک و دارای جمعیت بین 50 تا 150 هزار نفر به بودجه و درآمد های ملی و استانی به دلیل درآمد کم این شهر ها، باعث شده تا روند توسعه به شدت کند و فرسایشی باشد.

کمبود و عدم پایداری منابع مالی و درآمدی، عدم مشارکت و سرمایه گذاری شهروندان در اداره امور شهر، نبود تخصص یا اراده کافی در جذب سرمایه گذار غیر بومی، پائین بودن سطح توقع مردم، عدم بهره گیری از مشاوران توانمند و ... را می‌توان از دیگر دلایل عدم توسعه شهرهای کوچک قلمداد کرد.

از سویی جذب بودجه های کلان و اجرای پروژه های های ملی طبیعتاً نیاز به هم افزایی در سطح نهاد و سازمان های مختلف و توجیه طرح در سطح کلان دارد و اعتبار بخشی به چنین طرح هایی نیز عمدتاً با کندی و قطره چکانی صورت می‌گیرد که به اطاله ساخت پروژه ها منتهی می‌شود. وجود چندین هزار طرح و پروژه نیمه کاره در سطح شهرهای کشور، حجت این مدعاست.

در چنین شرایطی برای رسیدن به اهداف توسعه ای تقویت سه عنصر شناخت ظرفیت ها، بهره مندی از پتانسیل مشاوران حوزه های مختلف و جذب سرمایه گذار بومی و غیر بومی چاره کار است. در غیر این صورت این شهرها نخواهند توانست نقش خود را در توسعه منطقه ای و ملی به خوبی ایفا نمایند.

هر چند متولیان امر نباید از تلاش برای جذب بودجه های ملی و استانی غافل شوند ولی باید اذعان داشت در شرایط کنونی توجه خاص و ویژه به طرح هایی که وابستگی به بودجه دولتی ندارند، از غنا و قوام بیشتری برخوردارند. در حقیقت مثلث ظرفیت شناسی، مشاوره تخصصی و جذب سرمایه گذار کلید توسعه در شهرهای کوچک است که کمترین وابستگی به بودجه دولتی در این رویکرد متصور است.

از سویی معرفی و شناساندن شهر و ظرفیت های آن به گردشگران با چاپ و انتشار کاتالوگ، انتشار در نشریات و سایت های معتبر و نصب بیلبورد های استانی و شهری، طراحی و احداث یک المان خاص در شهر یا تلاش در جهت اختصاص یک نماد معنوی برای شهر ( شهر انجیر، شهر توت فرنگی، پایتخت والیبال، پایتخت منبت و ...) می‌تواند در توسعه شهر تاثیر بسزایی داشته باشد. گاهی اوقات خرق عادت در احداث یک پروژه منجر به توسعه، شهرت و چه بسا جذب گردشگر در سطح وسیع می‌شود. به عنوان مثال پهن ترین خیابان جهان با نام خولیو در بوینوس آیرس (Buenos Aires) آرژانتین با عرض 200 متر احداث شده است!

برند سازی در بخش تولیدات منطقه ای، احداث خیابان پاک، موزه بومی، اتاق مشاهیر شهرستان، تقویت انجمن های مردم نهاد، تقویت تیم های ورزشی، دعوت از مشاهیر بزرگ کشور، برگزاری فستیوال و جشنواره های بومی و ... از دیگر طرح هایی هستند که در صورت تدوام در اجرا، علاوه بر چرخاندن چرخ اقتصاد شهری و پیشگیری از بسیاری از آسیب های اجتماعی می‌توانند در توسعه نوین شهری موثر باشند و زمینه برای سرمایه گذاری در سایر بخش ها نیز فراهم شود. توسعه شهرهای کوچک را جدی بگیریم.