تحلیل رفتار متقابل در سازمان ها / به قلم رامین ابراهیمی ( مدرس بین المللی کوچینگ)

تحلیل رفتار متقابل در تحلیل رفتار سازمانی می‌تواند به افراد در توسعه فردی بسیار موثر باشد. رفتار افراد در سازمان چهار پیش فرض همراه است: من خوب هستم شما هم خوب هستید؛ من خوب هستم شما بد هستید؛ من بد هستم شما خوب هستید؛ و یا من بد هستم شما هم بد هستید.

از دسته دوم شروع کنیم. من خوب هستم شما بد هستید. این افراد اگر تصدی مدیریت یک مجموعه را بر عهده بگیرند، همه تلاش شان را در جهت اذیت و آزار دیگران به کار می‌گیرند.

از این دست مدیران در سازمان ها و نهاد های مختلف زیاد داریم. مدیرانی با چنین ساختار ذهنی اگر کنترل نشوند، کارکنان را تا مرز مصرف قرص های اعصاب و جنون پیش می‌برند. اختلال شخصیتی خودشیفته و نمایشی و ضد اجتماعی (از دسته احساساتی تکانشی) از جمله عواملی هستند که افراد را به این سمت و سو سوق می‌دهند.

این افراد بر این باورند که آنها خوب هستند و کارکنان و زیر دستان من در سلسله مراتب پایین تر بد هستند. بروز این تفکر و دیدگاه در سلسله مراتب رو به بالا، منجر به تقویت سکوت سازمانی می‌شود.اختلال شخصیت اسکیزوئید از درگیری های شایع در این مدل رفتاری است.د

دسته سوم یا گروهی که مدعی هستند، من بد هستم شما خوب هستید بیشتر نسبت به سلسله مراتب بالاتر دیده می‌شود و افراد را به سمت چاپلوسی و اطاعت محض هدایت می‌کند. اختلال شخصیتی اجتنابی و وابسته (از دسته مضطرب) افراد را به بروز چنین واکنش های سخیفی سوق می‌دهد و نتیجه کار هم ناگفته پیداست.

در رویکرد من بد هستم شما بد هستید، ما شاهد رقابت های ساختاری هستیم. این دیدگاه که بیشتر بین مدیران و در بازیهای سیاسی و نمایش قدرت رخ می‌دهد، تبعات منفی بسیاری برای سازمان و کارکنان دارد. وقتی سازمان عرصه ای برای جنگهای قبیله ای و قدرت نمایی مدیران می‌شود، عملکرد و بهره وری عملاً مفهوم خود را از دست می‌دهند و تمام تلاش ها و برنامه ریزی بر اساس ضربه زدن به رقیب سو گیری می‌شوند.  اختلال شخصیت پارانوئید و اسکیزوتایپال (از دسته شکاک) در افراد این دیدگاه را تقویت می‌کنند.

اما رویکرد من خوب هستم شما خوب هستید، اساس توسعه و تحول در سازمان محسوب می‌شود. چرا که در این ساختار ما شاهد یک نظم منطقی در تفکرات مدیران و کارکنان هستیم. این دیدگاه منجر به رفتار سازمانی مثبت و جو اخلاقی در سازمان می‌شود که نتیجه آن قطعاً در بهره وری و بهبود روابط سازمانی موثر است. در این ساختار دریچه های نقد و گفتگو همواره باز هستند و ماهیت انسان در سازمان گرامی داشته می‌شود و کرامت انسانی عین عیان است.