پیگیری و توجه به سلامتی جسم و روان سالمندان یک ضرورت انکار ناپذیر

تکتم قنبری عبدالملکی کارشناس ارشد پرستاری: توسعه علم پزشکی و به تبع آن کاهش بیماری ها و مرگ و میر افراد باعث افزایش طول عمر انسانها واضافه شدن جمعیت سالمندان شده است و این یکی ازدستاوردهای قرن 21 است. با این وجود سالخوردگی جمعیت پدیده ای است که برخی از جوامع بشری با آن روبرو هستند و سایر جوامع نیز در آینده ای نزدیک باآن روبرو خواهندشد. این پدیده اجتماعی ناشی از توسعه آموزش، بهبود شرایط بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی، کاهش مرگ ومیر، افزایش امید به زندگی و در برخی کشور ها ماحصل اعمال سیاست های کنترل موالید و فرزند آوری است..

براساس گزارش دفتر مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی، پیش بینی می‌شود درمنطقه مدیترانه شرقی، درسال 2025 میلادی میزان جمعیت سالمندی به 7/8 درصد و تا سال 2050 جمعیت بالای60 سال جهان به 2 میلیارد نفر برسد.

با این حال باید اذعان داشت جهان به سمت و سوی سالمندی در حال پیشروی است و باید سلامت جسم و روان سالمندان را با دقت پیگیری کرد. وقتی صحبت از سلامتی به میان می‌آید، مشکل و بیماری مختص به سالمندان وجود ندارد. برخی از افراد ۸۰ ساله دارای توانایی های فیزیکی و ذهنی مشابه افراد ۲۰ ساله هستند. این درحالیست که برخی افراد در سنین پایین‌تر کاهش توانایی‌های جسمی و ذهنی را تجربه می‌کنند.

سالمندي بيماري نيست بلکه مرحله اي از چرخه زندگي است که مسائل رشدي خاص خود رادارد ودرعين حال سالمندي با انباشت خردمندي همراه است وفرصتي است که فرد مي تواند تجربياتش را به نسل هاي بعد منتقل کند.اريک اريکسون سالمندي را زماني براي زايندگي مي دانست نه دوراني از ياس.

مشخصه فرايند پير شدن، نزول تدريجي عملکرد برخي دستگاه هاي بدن است(قلبي عروقي،تنفسي،ادراري-تناسلي،غددي،ايمني وساير دستگاه ها)اما اين باور که پيري همواره با نقايص عميق جسماني وهوشي همراه است افسانه اي بيش نيست.بسياري از افراد سالمند توانايي هاي شناختي وجسماني خود را تا حد قابل توجهي حفظ مي کنند.

بطورکلي پير شدن به معناي پيرشدن سلولهاست.هرسلول دوره عمر مشخصي دارد که عوامل ژنتيک وعوامل محيطي و.... در آن موثرند.با افزايش سن تغييرات ساختماني در سلول ها روي مي دهد.پيري احتمالا علت واحدي نداشته ودر طي آن تمام نواحي بدن تا حدودي تحت تاثير قرار مي گيرد.در اواخر بزرگسالي بدن در حال پير شدن به کانون دغدغه هاي فرد تبديل مي شود وجايگزين اشتغال خاطر ميانسالي در زمينه شغل وروابط مي شود.دليل اين امر کاهش طبيعي کارکرد تغيير ظاهر جسماني وافزايش ميزان بيماري هاي جسماني است.علي رغم اين رويدادها تن انسان در سالمندي همچنان منبع لذت قابل ملاحظه اي است و مي تواند حس کفايت را منتقل کند. به خصوص اگر فرد به ورزش مرتب،رژيم غذايي سالم،استراحت کافي ومراقبت هاي طبي پيشگيرانه توجه کافي نشان دهد.حالت بهنجار در سالمندي سلامت جسمي ورواني واجتماعي است نه بيماري وناتواني.

اما سلامت روان مقولۀ جداگانه ای است که در همه سنین به ویژه سالمندی باید مورد توجه قرار گیرد. در واقع حفظ سلامت روان سالمندان در دنياي مدرن امروزي يکي از امور مهم واساسي مي باشد. دنيا در حال پير شدن است.کشورهاي پيشرفته با کنترل مواليد وارتقاءسطح بهداشت جامعه خود،سالهاست که با اين پديده آشنايند.

شاخص های سلامت روان سالمندی به مؤلفه هایی همانند: زندگی با خانواده، روابط و مشارکت اجتماعی، وضعیت بهداشت و سلامت جسمی و روانی، باورهای مذهبی و سبک زندگی، اطلاق می‌شوند و این موارد اصلی ترین شاخص های سالمندی سالم ایرانی است و اولویت برنامه های حمایتی، مراقبتی و سنجش و پایش وضعیت سالمندی در کشور می‌تواند متمرکز بر این مؤلفه ها باشد.

امید است با برنامه های پیش رو علاوه بر تلاش برای جوان سازی نسل های آینده، سلامت جسم و روان سالمندان نیز مورد توجه قرار گیرد و سیاست های آموزش محور در این موارد نیز اجرایی شوند.